Keurtekens sieraden

Sinds de Middeleeuwen komen op sieraden en voorwerpen van edelmetaal meestertekens voor. Het meesterteken geeft aan wie de verantwoordelijke maker van het voorwerp af. Dit teken wordt door de maker zelf op de voorwerpen aangebracht, voordat de voorwerpen bij de Waarborg ter keuring worden aangeboden.

De maker (werkmeester) is hiertoe wettelijk verplicht. Het meesterteken vertoont de beginletters van de naam van de maker en een bijzonder onderscheidingsteken, zodat ieder meesterteken verschillend is. Bij Goudsmid Gerard Hartzuiker zijn de beginletters van zijn voornaam (G.A.) en achternaam (H) samengesmolten met een ambachtshamer. Naast het meesterteken bestaat er ook een Importeursteken. Dit keur werd gebruikt door juweliers die (in het buitenland) juwelen inkochten. Het meesterteken en importeursteken heeft tegenwoordig de overkoepelende naam verantwoordelijkheidsteken gekregen.

Gehaltetekens

Al meer dan zes eeuwen worden er op gouden en zilveren voorwerpen keurtekens afgeslagen. Daarmee is dit een van de oudste vormen van consumentenbescherming. Zelfs een wettelijke bescherming, want de Waarborgwet 1986 garandeert dat een voorwerp met volgens de wet vastgestelde keurtekens het juiste gehalte aan platina, goud of zilver bevat. Nederland kent één van de strengste wetgevingen omtrent juwelen keuring.

Ieder platina, gouden of zilveren voorwerp dat in Nederland wordt verhandeld moet voorzien zijn van een geldig keurteken. Bovendien mogen de woorden platina, goud, zilver, edelmetaal niet worden gebruikt voor voorwerpen, die niet aan het laagste wettelijke gehalte voldoen. Bijvoorbeeld een sieraad met een legering van 9 karaats bevat 37,5% goud en valt beneden het wettelijk gehalte en mag dus niet als goud verkocht worden. Ditzelfde geldt ook voor 8 karaats goud (33,3%).

De koper van voorwerpen van platina, goud en zilver is dus goed beschermd in Nederland. In andere landen met afwijkende wetgeving is er nog al eens verwarring over bovenstaande. Let bij aankoop van een sieraad op de aanwezigheid van keurtekens: het is uw waarborg!
Waar kan ik de wettelijke keurtekens terugvinden op de voorwerpen:
De plaats waar de wettelijke keurtekens in de voorwerpen worden aangebracht, kan door de ondernemer worden aangegeven. Indien deze plaats stempeltechnisch niet mogelijk is, wordt in overleg met de ondernemer een geschikte plaats vastgesteld.
Indien er geen afspraak is met de ondernemer over de plaats van stempeling, worden de volgende algemene richtlijnen aangehouden:

Ringen:

• Binnenlandse ringen: naast het meesterteken
• Import ringen: ter hoogte van “4.00 uur”
• Relatie ringen: binnenin naast de fabriekstekens
• Holle ringen: op de zijkant bij de kop

Colliers/armbanden:

• Op het stempelplaatje, het dichtgesoldeerde oog of op het lusoog
• Indien dit niet mogelijk is, op de eerste massieve schakel achter de sluiting

Oorsieraden:

• Oorstekers: op de stift
• Oorhangers: op het vaste oog
• Creolen: op de steker

Broches:

• Aan de achterzijde bij het scharnier

Hangers:

• Op het vaste oog

Dasklemmen:

• Op de klem
• Bij onedele klemmen op de achterzijde van het edele gedeelte

Horloges:

• Bij de 11.00 uur aanduiding de edelmetalen gesp wordt apart gestempeld
• Zakhorloges op de lip

*Altijd in combinatie met een kantooraanduidend merk en een jaarletter, zie grote voorwerpen.

Het ambacht

Vanaf de Middeleeuwen zijn er in Europa voor vele ambachten regels en wetten opgesteld.

Vóór de Middeleeuwen werkten de goud- en zilversmeden meestal alleen voor kerken en de adel. Later waren ook de gegoede burgers in staat door de economische groei en welvaart om sieraden en groot zilverwerk aan te schaffen. De wetten en regels waren aan de ene kant ter bescherming van de ambachten, zodat niet iedereen zich goudsmid of zilversmid mocht noemen. Maar tevens ter bescherming van de consument want men kreeg een “garantie” van echtheid en waarde betreffende de gekochte goederen door middel van het op de voorwerpen aangebrachte meesterteken van de goud- of zilversmid en het gehalteteken van de Waarborg.

Vanaf deze tijd was het een verplichting voor de goud- of zilversmid om een meesterteken te hebben. Dit kon verkregen worden door een lange “leerweg”. Men ging bij de goudsmid “in de leer” om na veel praktijkervaring te komen tot het “meester”schap. Met het aldus verworven unieke “meesterteken” mocht men zelfgemaakte voorwerpen stempelen, laten keuren en verkopen.

Voor het ambacht is wat dit betreft weinig veranderd. Naast de reguliere opleiding in Schoonhoven is het nog steeds mogelijk via de “leerweg” en een Staatsexamen het meesterteken te behalen.

Legeringen van edelmetaal

Zuiver platina, goud en zilver zijn te zacht om tot sieraden of gebruiksvoorwerpen te worden verwerkt. Zij zouden veel te snel slijten of verbuigen en daardoor onbruikbaar worden.

Deze zuivere edele metalen worden dan ook gemengd met andere metalen:
platina met koper Geelgoud met koper en zilver Witgoud met koper, palladium of nikkel Zilver met koper. En zo ontstaat dan een legering.

De hoeveelheid edelmetaal in zo’n legering noemt men het gehalte van de legering. Het gehalte wordt aangeduid in gewichtsdelen zuiver edelmetaal per 1000 gewichtsdelen legering. Zo wil 750 duizendste goud zeggen, dat op 1000 delen goudlegering 750 delen zuiver goud aanwezig zijn. Ook wordt voor goud de oude aanduiding van karaat gebruikt (zuiver goud is 24 karaat).

Het vaststellen van de hoeveelheid edelmetaal in een legering kan uitsluitend door middel van een scheikundig of natuurkundig onderzoek. De in de Nederlandse Waarborgwet 1986 vastgestelde keurtekens geven aan, dat het voorwerp op grond van deze wet en onder toezicht van de Minister van Economische Zaken is onderzocht door de Waarborg te Gouda.
Al onze sieraden zijn voorzien van keurtekens. Een keurteken is uw zekerheid dat u echt goud gekocht heeft. Zelfs een wettelijke bescherming, want de Waarborgwet 1986 garandeert dat een voorwerp met volgens de wet vastgestelde keurtekens het juiste gehalte aan platina, goud of zilver bevat. Ieder platina, gouden of zilveren voorwerp dat in Nederland wordt verhandeld, moet voorzien zijn van een geldig keurteken.